Część skarbu bursztynu w postaci 95 paciorków, 2 półwytworów oraz 3 brył surowca. Szacuje się, że pierwotnie mógł składać się z kilkuset (200–300) kilogramów surowca oraz dużej liczby (nawet około 7 tys.) paciorków.

W skarbie znajdują się gotowe paciorki oraz ich półwytwory, a także wstępnie obrobione bryły surowca – formy zaczątkowe wyrobów i bryły naturalne. Paciorki zostały wykonane przy użyciu tokarki, o czym świadczą widoczne na ich zwietrzałych powierzchniach ślady toczenia w postaci dookolnych rowków, które dodatkowo mają charakter zdobniczy. Ze względu na różnorodny kształt można wyróżnić 5 typów paciorków, wśród których najliczniejsze są tarczowate wypukłe (typ II), określane często jako tzw. typ basoński. Wyroby nie noszą śladów użytkowania, co świadczy o ich zdeponowaniu w ziemi w krótkim czasie od wyprodukowania.

Surowiec z Basoni został zidentyfikowany jako sukcynit – bursztyn bałtycki, który najprawdopodobniej był przedmiotem transakcji kupieckiej na terytorium kręgu zachodniobałtyjskiego.

Miejsce ukrycia skarbu najprawdopodobniej można lokalizować w sąsiedztwie dzisiejszej wsi Basonia, w obrębie piaszczystego garbu terenowego, stanowiącego charakterystyczną formę krajobrazu w dolinie Wisły. Na bursztyny natrafiono w 1914 r. w trakcie kopania szańców dla wojsk austrowęgierskich w czasie I wojny światowej. Przypadkowi odkrywcy uznali bursztyn za zwykłą żywicę, wskutek czego znaczna część skarbu została utracona. Pozostałości depozytu trafiły do rąk J. Sawy – aptekarza z Urzędowa, któremu sprzedano bursztyn jako kalafonię do wyrobu mydła. Pierwsza informacja o znalezisku została opublikowana dopiero po 23 latach przez Michała Pękalskiego – regionalistę, miłośnika etnografii i archeologii. Za jego pośrednictwem niektóre bursztyny trafiły jeszcze przed II wojną światową do Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. Po wojnie J. Sawa podarował kolejne zabytki Muzeum Okręgowemu w Radomiu oraz Katedrze Archeologii Polski Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej. Reszta kolekcji została rozdysponowana przez rodzinę aptekarza pomiędzy Muzeum Ziemi w Warszawie i Konserwatora Zabytków Archeologicznych woj. lubelskiego, który przekazał je Muzeum Lubelskiemu w Lublinie. Obecnie w zbiorach Muzeum Lubelskiego znajduje się największa zachowana część skarbu: 253 paciorki bursztynowe, 11 brył surowca i półwytworów oraz kilkanaście fragm. paciorków.

Chronologia:

1. poł. V w.

Zbiory:

Muzeum Lubelskie w Lublinie

Oprac. M. Stasiak-Cyran